مرجانی و مرحلۀ نو رشد ادبی خلق های تاجیک و تاتار

گسترش روابط دوجانبۀ ادبیات معارف پروری و دورۀ نوی آن (جدیدیه) در تاریخ افکار اجتماعی دیدگاهی نوین گشود. ش. مرجانی از دانشمندان برجستۀ معارف پرور تاتار است که در کنار دیگر دانشمندان این جریان برای ترقی حیات و برابر کردن تمام ارکان فرهنگ و ادب با سطح اروپایی تلاش کرده است. فعالیت های مرجانی نشان دهنده ارتباط او با حوزه تمدن ایرانی است. او از دوران نوجوانی با زبان فارسی تاجیکی آشنا بوده و برای طالب علمان تاتار دستور نو صرف و نحو فارسی تاجیکی تألیف کرده است. در این مقاله ضمن بیان شرح مختصری از زندگی مرجانی، تلاش های او در مسیر معارف پروری و اصلاحات خواهی به تفصیل مورد بحث قرار گرفته است. از مجموع مباحث این مقاله می توان چنین نتیجه گیری کرد که افکار معارف پروری و مطبوعات جدیدیۀ تاتاری انعکاس دهندۀ روح زمان خود بوده، سنت تاریخی را ادامه داده و در مسائل مهم جامعۀ ادبی مردم تاجیک و تاتار روح تازه دمیده است.